บทความจากอาจารย์ไพโรจน์ : วันพ่อเจ้าทิพย์ช้าง

อนุสาวรีย์พ่อเจ้าทิพย์ช้าง ติดถนนไฮเวย์ลำปาง-เชียงราย จ.ลำปาง เปิดอนุสาวรีย์ปี 2524
ที่มาภาพ : http://olphistory.blogspot.com/

วันพ่อเจ้าทิพย์ช้าง

ตีพิมพ์ครั้งแรก ใน หนังสือพิมพ์ลำปางนิวส์ ฉบับที่ 195 วันที่ 21-27 กรกฎาคม 2551 หน้า 7

วีรกรรมของหนานทิพย์ช้าง พรานป่าผู้เก่งกล้าใช้ปืนยิงท้าวมหายศ แม่ทัพพม่า ถึงแก่ความตายที่วัดพระธาตุลำปางหลวงและนำกำลังขับไล่จนกองทัพพม่าที่มาบุกเมืองนครลำปางต้องแตกพ่ายไป ถือเป็นฉากสำคัญอันยิ่งใหญ่ของประวัติศาสตร์การต่อสู้ศึกพม่าของชาวลำปาง

ต่อมาประชาชนพร้อมใจกันยกให้เป็น“เจ้าทิพย์ช้าง”ปกครองเมืองนครลำปางและถือเป็นต้นตระกูลเจ้าเจ็ดตน คนลำปางได้รับรู้เรื่องราวของพ่อเจ้าทิพย์ช้างเป็นตำนานเล่าขานมาเนิ่นนาน จนกระทั่งในสมัยของนายชูวงศ์ ฉายะบุตร เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดลำปาง ได้ร่วมมือกับพ่อค้าประชาชนทุกหมู่เหล่าดำเนินการจัดสร้างอนุสาวรีย์ของพ่อเจ้าขึ้นบนพื้นที่ 5 ไร่ซึ่งเป็นสวนสาธารณะพ่อเจ้าทิพย์ช้างในปัจจุบัน

โดยในวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2527 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จพระราชดำเนินมาทรงประกอบพิธีเปิดอนุสาวรีย์ นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณแก่ชาวลำปางเป็นอย่างยิ่ง

แม้ว่าเรื่องราวของพ่อเจ้าทิพย์ช้างจะเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย แต่ งาน“วันป๋าเวณีพ่อเจ้าทิพย์ช้าง”ที่กลุ่มลูกหลานสืบสานเชื้อสายเจ้าเจ็ดตน ทั้ง ณ ลำปาง, ณ ลำพูน, ณ เชียงใหม่ และสายตระกูลเจ้านายฝ่ายเหนืออื่นที่เกี่ยวข้อง

ได้จัดงานป๋าเวณีขึ้นในวันที่ 18 กรกฎาคม ของทุกปี ณ วัดพระธาตุลำปางหลวง อันถือเป็นวัดของต้นตระกูลเจ้าเจ็ดตน ยังเป็นกิจกรรมที่สังคมลำปางไม่ได้รับรู้กันอย่างกว้างขวางมากนัก จึงขอเล่าที่มาของงานวันดังกล่าว ดังนี้

งานวันป๋าเวณีพ่อเจ้าทิพย์ช้างเริ่มมาตั้งแต่ พ.ศ. 2507 แล้ว

เมื่อครั้ง พระเพ็ชรคีรีศรีราชสงคราม (เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง) เจ้านายชั้นผู้ใหญ่ของตระกูล ณ ลำปางหรือที่คนลำปางเรียกท่านว่า “เจ้าพ่อพระเพ็ชรฯ” ยังมีชีวิตอยู่

ท่านได้ทราบเรื่องราวอัศจรรย์ตามนิมิตของอาจารย์ไสว ธรรมโรจนานนท์ ผู้ทรงญาณพิเศษ ว่า มีชายคนหนึ่งแต่งกายแบบนักรบสะพายดาบคู่ไขว้หลังได้ขอให้ไปบอกลูกหลานตระกูล ณ ลำปางว่า ได้สร้างพระพุทธไสยาสน์ไว้ที่วัดพระธาตุลำปางหลวง พระพุทธรูปองค์นี้ถูกเก็บไว้บนเตียงในที่แคบและสั้น จนพระบาทและพระเศียรเกยเตียงมีสภาพชำรุดหน้าอกแตก

เจ้าพ่อพระเพ็ชรฯ พร้อมด้วยเจ้านายบุตรหลานตระกูล ณ ลำปาง จึงเดินทางไปที่วัดพระธาตุลำปางหลวง จนได้พบพระพุทธไม้แก่นจันทน์ปางไสยยาสน์ อยู่ในสภาพเก่าชำรุดพระอุระร้าว ตามที่ผู้ทรงญาณพิเศษบอกไว้ และทราบจากเจ้าอาวาส อีกว่า พระพุทธรูปองค์นี้เป็นพระประจำวันเกิดของพ่อเจ้าทิพย์ช้าง

เมื่อทราบเช่นนั้น เจ้านายบุตรหลานต่างมีความยินดีที่จะบูรณะให้สมบูรณ์และได้ทำพิธีสมโภชแบบล้านนาขึ้นระหว่างวันที่ 15-18 กรกฎาคม 2507 การทำพิธีดังกล่าวในช่วงกลางคืนของวันที่ 17 กรกฎาคมได้เกิดสิ่งอัศจรรย์ขึ้นโดยดวงพระธาตุเจ้าลอยมาในท้องฟ้าและเสด็จกลับประมาณเวลาตีสอง

นอกจากนี้ในช่วงย่ำรุ่งของวันที่ 18 กรกฎาคม ขณะที่พระสงฆ์สวดเบิกวาระสุดท้ายอันเสร็จสิ้นพิธีพุทธาภิเษก ก็บังเกิด“ฉพรรณรังษี” คือพระธาตุเจ้าแสดงปาฏิหาริย์เปล่งรัศมีเป็นปรายพวยพุ่ง วนเวียนรอบๆพระเจดีย์ ผู้ที่อยู่ในเหตุการณ์ต่างปลาบปลื้มยินดีเป็นอย่างยิ่ง

ในโอกาสนี้เจ้านายฝ่ายเหนือชั้นผู้ใหญ่นำโดย เจ้าอินทนนท์ ณ เชียงใหม่ เจ้าทิพวรรณ ณ เชียงตุง เจ้านางสุคันธา ณ เชียงใหม่ เจ้าศรีรัตน์ ณ ลำปางและเจ้านายบุตรหลาน พร้อมใจกันฟ้อนถวายด้วยลีลาถวายหัตถ์เป็นพุทธบูชา

การที่ “พระธาตุเจ้าได้เสด็จออก” ซึ่งโดยปกติมักจะเกิดขึ้นเฉพาะคืนวันเพ็ญหรือวันสำคัญทางศาสนาเท่านั้น นับเป็นเหตุการณ์ที่น่าอัศจรรย์ยิ่ง

ด้วยเหตุนี้ เจ้าพ่อพระเพ็ชรฯจึงได้แจ้งแก่เจ้านายบุตรหลานในสายตระกูลให้ถือเอาวันที่ 18 กรกฎาคมของทุกปี เป็น “วันป๋าเวณีพ่อเจ้าทิพย์ช้าง” ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา โดยให้วันดังกล่าวมีพิธีแสดงความกตัญญูกตเวทีและอุทิศส่วนกุศลแด่พ่อเจ้าทิพย์ช้าง ต้นตระกูลเจ้าเจ็ดตน

แม้ว่างานวันป๋าเวณีดังกล่าวจะมีที่มาจากความเชื่อและปรากฏการณ์แบบปาฏิหาริย์ แต่ก็ได้เป็นประเพณีที่ปฏิบัติมากว่า 40 ปีแล้ว และถือเป็นวันรวมกลุ่มของเจ้านายบุตรหลานที่สืบเชื้อสายเจ้าเจ็ดตนให้มาพบปะพร้อมหน้ากัน

ที่สำคัญควรเป็นวันที่คนลำปางจะได้พร้อมใจกันรำลึกถึงพ่อเจ้าทิพย์ช้าง ผู้มีคุณูปการอันยิ่งใหญ่ต่อชาวลำปางทั้งมวลอีกด้วย

ไพโรจน์ ไชยเมืองชื่น
lakorforum@yahoo.com

.............................
ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับพ่อเจ้าทิพย์ช้าง

1. อนุสาวรีย์พ่อเจ้าทิพย์ช้าง ริมถนนไฮเวย์ลำปาง-เชียงราย
(ข้อมูลจาก เทศบาลนครลำปาง)
2. ต้นตระกูลเชื้อเจ็ดตน
(ข้อมูลจากเว็บบอร์ด มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง เชียงราย)
3. ป๋าเวณี (ประเพณี) บวงสรวงพ่อเจ้าทิพย์ช้าง
(ข้อมูลจากเว็บลำปางซีอีโอ)

4. ป้อเจ้าหนานติ๊บจ๊าง ผู้กู้บ้านแป๋งเมืองนครลำปาง (การ์ตู๋นงาม ๆ จากอาทมาตครีเอชั่น..)
(ข้อมูลจากเว็บบล็อกโอเคเนชั่น เขียนเมื่อ 24 กันยายน 2550)
5. "หนานทิพย์ช้าง วีรบุรุษแห่งเขลางค์นคร" การ์ตูนที่เอามาฝาก
(ข้อมูลจาก on Lampang โพสต์เมื่อ 27 ธันวาคม 2550)
6. หนาน ทิพย์ช้าง
(ข้อมูลจากเว็บบอร์ด http://www.212cafe.com/boardvip/view.php?user=cm99&id=1292)

ผู้สื่อข่าว
on Lampang :
เปิดโลกลำปาง

เสาร์ 13
ธันวา 51